ผลกระทบของภาษีอากรอาหารต่อศักยภาพในการแข่งขันของภาคเกษตรอาหาร

คณะกรรมาธิการยุโรปได้ทำการศึกษาผลกระทบของภาษีอาหารและผลกระทบต่อศักยภาพการแข่งขันของภาคเกษตรอาหาร (Food taxes and their impact on competitiveness in the agri-food sector) ผ่านผู้อำนวยการทั่วไป ของ Enterprise and Industry of the European Commission โดยมีที่ปรึกษาสัญชาติเนเธอร์แลนด์ Ecorys Netherlands ซึ่งการศึกษานี้อยู่ในกรอบกิจกรรม High Level Forum for a Better Functioning Food Supply Chain  ผลการศึกษาได้ชี้ให้เห็นว่าภาษีพิเศษที่บังคับใช้ต่อผลิตภัณฑ์ที่มีปริมาณน้ำตาล เกลือ และไขมันที่สูง เช่นน้ำอัดลม อาหารที่มีความหวานและความเค็มสูงนั้นมีผลต่อปริมาณการบริโภคผลิตภัณฑ์ดังกล่าว แต่ผลกระทบของภาษีประเภทดังกล่าวต่อภาคเกษตรและอาหารนั้นยังไม่มีความชัดเจน นอกจากนี้ผลการศึกษายังได้แยกผลกระทบของภาษีออกเป็นสองประเภทคือ ผลกระทบที่มีต่อการบริโภค และผลกระทบต่อการแข่งขัน ส่วนในด้านผลกระทบต่อการค้าข้ามพรมแดนนั้นการศึกษาได้รายงานว่าค่อนข้างต่ำ

1.ผลกระทบต่อการบริโภค

การศึกษาสรุปว่าภาษีอาหารโดยทั่วไปนั้นจะทำให้การบริโภคผลิตภัณฑ์ลดลง โดยผู้บริโภคเลี่ยงไปใช้สินค้าที่ไม่ต้องเสียภาษีหรือ เสียภาษีในอัตราที่ต่ำกว่า อย่างไรก็ตามผู้บริโภคอาจจะเลี่ยงไปซื้อสินค้าที่ต้องเสียภาษีเหมือนกันแต่มีราคารวมที่ต่ำกว่า ซึ่งในกรณีนี้จะไม่ช่วยลดปริมาณการบริโภคสารที่ถูกกำหนดให้เป็นเป้าหมายภาษี (เช่นเกลือ น้ำตาล หรือไขมัน) อีกทั้งผู้บริโภคอาจจะเลือกซื้อผลิตภัณฑ์อื่นที่มีปริมาณ เกลือ น้ำตาล หรือไขมันในระดับเดียวกับผลิตภัณฑ์ที่ติดภาษีแทน

2.ผลกระทบต่อศักยภาพในการแข่งขัน

การศึกษาได้รายงานถึงผลกระทบของภาษีอาหารต่อศักยภาพในการแข่งขัน ภาษีอาหารเป็นการเพิ่มภาระด้านการบริหารของผู้ประกอบการ โดยเฉพาะหากภาษีนั้นเรียกเก็บกับส่วนผสมหรือหากกฎและข้อระเบียบต่างๆ มีความซับซ้อน ส่วนผลกระทบต่อการทำกำไร การจ้างงาน การลงทุน และศักยภาพในการแข่งขันของบริษัทและ SMEs นั้นคาดว่าจะเป็นทางลบเช่นกัน โดยเฉพาะในกรณีที่ผู้บริโภคเปลี่ยนไปใช้สินค้าที่มีราคาต่ำกว่า หรือสินค้าที่มีไม่ต้องเสียภาษี และระดับผลกระทบที่จะเกิดนั้นขึ้นอยู่กับชนิดสินค้า อย่างไรก็ตามจำนวนกรณีศึกษาที่น้อยและช่วงเวลาที่ทำการศึกษา (ซึ่งทำการหลังจากการเริ่มใช้ภาษีได้ไม่นาน) ทำให้การศึกษาไม่สามารถสรุปผลได้อย่างแน่นอน

ผลกระทบต่อการค้าข้ามพรมแดน?
ผลกระทบด้านภาษีอาหารต่อการค้าข้ามพรมแดนที่คาดว่าจะเกิดขึ้นโดยทั่วไปนั้น คือการเพิ่มขึ้นของการเดินทางไปซื้อสินค้าเดียวกันข้ามพรมแดนในประเทศเพื่อนบ้านที่ไม่มีภาษีดังกล่าว อย่างไรก็ตามการศึกษาพบว่าการเพิ่มขึ้นของการช้อปปิ้งข้ามชายแดนนั้นค่อนข้างจำกัด

ภาษีอาหารและผลกระทบที่เกิดขึ้นจากภาษีอาหารนั้นมีความซับซ้อนที่สูง การศึกษาดังกล่าวได้แสดงให้เห็นถึงแนวโน้มที่น่าจะเกิดขึ้นแต่ยังไม่เป็นที่ชัดเจน การวิจัยเพิ่มเติมในด้านนี้จึงเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อที่จะประเมินผลกระทบที่จะเกิดขึ้นอย่างละเอียดและครบถ้วนมากขึ้น

Source: Study on Food taxes and their impact on competitiveness of the agri-food sector